— Святлана Эдвардаўна, што змянілася з прыходам разнастайных техналагічных прылад у наша жыццё? Якія рысы ўласцівыя маладому пакаленню? Намалюйце, калі ласка, словамі агульны вобраз новага пакалення.

— З прыходам разнастайных тэхналагічных прылад у наша жыццё з’явілася шмат рознай даступнай інфармацыі, якой карыстаюцца дзеці ў паўсядзённым жыцці. Раней асноўнай крыніцай інфармацыі былі кнігі. Таму цяпер дзеці чытаюць мала кніг, вольны час праводзяць з мабільнымі гаджэтамі.

Новае пакаленне, на мой погляд, больш раскаванае, свабоднае, мабільнае, крэатыўнае, самастойнае, не баіцца цяжкасцей у жыцці, само стараецца пераадолець перашкоды. Мне здаецца, што вялікіх граніц, якія аддзяляюць маладое пакаленне ад нашага пакалення, не існуе. Што датычыцца вучобы, то і ў наш час былі, і цяпер ёсць дзеці, якім вучоба патрэбна, а якім — не. Не кожнаму дадзена быць кіраўніком, дырэктарам, начальнікам. Галоўнае, быць чалавекам з вялікай літары. Я ўпэўнена, што маладое пакаленне, якое ўступае ў жыццё, будзе далей развіваць традыцыі, закладзеныя ў нашай краіне. Менавіта ад яго будуць залежаць развіццё краіны і яе будучыня.

— Ці павялічылася цікавасць да беларускай мовы ў вучняў?

— На жаль, усплёску цікавасці да прадмета я не назіраю. Але ёсць такія “зорачкі”, як мая вучаніца Даша, якім цікава вывучаць беларускую мову.

— Матэрыял ускладніўся? Вучням цяжэй стала вучыцца?

— Мне здаецца, што не. Раней, калі я толькі прыйшла пасля вучобы працаваць, на ўрокі беларускай мовы і літаратуры была адведзена большая колькасць гадзін. Цяпер гэта коль­касць скарацілася. Значыць, скарацілася і колькасць кантрольных работ. У гэтым годзе павялічылася колькасць урокаў мовы ў дзясятым і адзінаццатым классах. Па беларускай літаратуры, на мой погляд, аб’ём вывучаемага матэрыялу зменшыўся. Напрыклад, раней у школе поўнасцю вывучалася трылогія Якуба Коласа “На ростанях”. Цяпер мы вывучаем толькі першую частку кнігі. Лічу, што вучням не стала вучыцца цяжэй. 

– А англіцызмаў стала шмат?

— Хапае. Вывучаючы запазычаныя словы, мы, у першую чаргу, звяртаем увагу на пэўныя прадметы, характэрныя замежнай мове, вучым дзяцей дарэчы ўжываць запазычаныя словы ва ўласным маўленні.

— Зараз кажуць пра інтэрактыў­насць, выкарыстанне новых матэрыялаў праз QR-коды (к’юаркоды). Iх вучні сканіруюць у падручніках, выкарыстоўваюць?

— Так. Яны ёсць. Асабліва шмат у падручніках для старэйшых класаў. Мы з Дашай вывучаем беларускую мову на павышаным узроўні. У нас група з пяці вучняў. І мы карыстаемся QR-кодамі на ўроках.

— Павышаны ўзровень — маецца на ўвазе большы аб’ём?

— Так. На базавым узроўні на вывучэнне беларускай мовы ў 10-11 класах адводзіцца 53 гадзіны на год, на павышаным — 105 гадзін на год.

— Раскажыце, калі ласка, як гэтыя вучні рыхтуюцца да алімпіяды.

— Да алімпіяды ідзе падрыхтоўка не толькі на ўроках. Сістэматычна праводзяцца індывідуальныя заняткі. Я карыстаюся рознымі дапаможнікамі (а іх у мяне шмат), у якіх ёсць карысны і патрэбны матэрыял для падрыхтоўкі да ўсіх выпрабаванняў па беларускай мове і літаратуры — комплекснай работы, водгуку на мастацкі твор. Заданні сістэматызаваны, дазваляюць дасягнуць высокіх вынікаў на алімпіядзе.

— Прафесія настаўніка заўсёды будзе запатрабаванай, бо хтосьці павінен передаваць веды, асабліва, калі ўсё хутка мяняецца. На ваш погляд, прафесія з цягам часу зменіцца?

— Магчыма, зменіцца. Жыццё не стаіць на месцы. Як кажуць, усё цячэ, усё змяняецца. Ды і цяпер з’явіліся новыя передавыя педагагічныя тэхналогіі. Мы іх выкарыстоўваем у сваёй педагагічнай дзейнасці. У малодшых класах больш звяртаемся да гульнё­вай тэхналогіі. У старэйшых — да праблемнага навучання, крытычнага мыслення, праектнай тэхналогіі. Выкарыстоўваем і іншыя.

— Што трэба для таго, каб вучань добра развіваўся, рос як асоба?

— Для таго, каб вучань добра развіваўся, неабходна нам, настаўнікам, у першую чаргу, зацікавіць яго сваім прадметам, каб ён з задавальненнем ішоў на ўрок, каб хацелася праца­ваць, штосьці новае пазнаваць, а потым выкарыстоўваць набытыя веды ў жыцці.

— Як падстроіцца пад змены ў наш час агульнай цыфравізацыі?

— Я лічу, неабходна ісці ў нагу са зменамі, не баяцца цяжкасцей, не падаць духам, а глядзець смела на ўсё тое новае, што з’яўляецца ў нашым жыцці. I наогул, быць сумленнымі, адказнымі, справядлівымі і адкрытымі.

Галоўнае — марыць

і ісці да сваіх мар

Дар’я Карвацкая, вучаніца 11 класа, атрымала дыплом другой ступені на абласным этапе рэспубліканскай алімпіяды за веданне беларускай мовы і літаратуры.

— Раскажыце аб вашым удзеле ў рэспубліканскай алімпіядзе. Чаму беларускую мову абралі?

— Спачатку вучылася ў Стара­дварэцкай школе Бераставіцкага раёна. Перайшла сюды. У шостым класе пачала ўдзельнічаць у раённых алімпіядах. Займала прызавыя месцы. У 10-м класе прайшла на вобласць. Больш стала займацца беларускай мовай, таму што на школьнай алімпіядзе былі добрыя балы. Пісала сачыненні, водгукі. Наогул, рэспубліканская алімпіяда складаецца з комплекснай работы (гэта заданні) і напісання водгуку. Водгук — гэта асабістыя разважанні пра твор, што ўразіла, што ўсхвалявала. I ўсё патрэбна напісаць без граматычных, арфаграфічных, пунктуацыйных, моўных памылак. На напісанне водгуку адводзіцца чатыры гадзіны. Чытаем невялікі твор, верш ці апавяданне, і адразу пішам. Аб’ём вольны, колькі можаш, столькі і пішаш.

— Хтосьці з вашага пазашкольнага асяроддзя размаўляе прыгожа на беларускай мове?

— Не, па-беларуску я размаўляю толькі ў школе.

 — Якія якасці вам падабаюцца ў людзях? Што вы цэніце ў сваіх сябрах?

— Гэта павінны быць адкрытыя людзі. Шчырыя, добрыя, якія заўсёды падтрымаюць, прыйдуць на дапамогу.

— У вас ёсць рысы індывідуаліста?

— Думаю, ёсць.

— На вашу думку, гэта добра, ці не? Бо індывідуалізм уласцівы нашаму часу і з’яўляецца нечым натуральным, калі ў кожнага ёсць свой профіль у Iнстаграме, УКантакце, калі патрэбна паказваць, які ты ёсць? Што трэба рабіць, каб індывідуалізм праяўляўся са станоўчага боку?

— Трэба працаваць над сабой, індывідуалізм — гэта добра, але ў меру. Калі не з адмоўнага боку. Трэба ўмець працаваць і ў кампаніі з людзьмі, і аднаму.

— У якія камп’ютарныя гульні гуляеце?

— Не гуляю.

— Глядзіце якіх блогераў у Ютубе?

— Я люблю больш чытаць. За некаторымі “зоркамі” назіраю. Напрыклад, за Аляксандрай Пасновай. Яна пачынала з сюжэтаў пра касметыку, макіяж.

— З якой мэтай карыстаецеся сучаснымі прыладамі?

— Для зносін. З сябрамі перапісваемся. Шукаю інфармацыю, чытаю кнігі, гляджу відэа, серыялы.

— Колькі часу праводзіце ў інтэрнэце?

— Магчыма больш, чым трэба. Хацелася б менш.

— Лічыцца, што сучасныя падлеткі шматзадачныя і могуць, напрыклад, слухаць музыку і выконваць дамашняе заданне адначасова. Вы таксама так умееце?

— Так. Магчыма, гэта звязана з недахопам часу, хочацца ўсё паспець.

— Якія ў вас яшчэ інтарэсы, акрамя вывучэння беларускай мовы?

— Я займаюся біялогіяй, хіміяй.

— Адваротны бок развіцця сучасных тэхналогій — пагаршэнне экалогіі. Як вы ставіцеся да гэтага?

— Экалогія — важная тэма. Трэба больш гаварыць пра яе, таму што гэта наша будучыня, будучыня нашых дзяцей. Лічу, што трэба больш сур’ёзна ставіцца нават да раздзельнага збору смецця.

— Пра што вы марыце? Кім хочаце стаць на дадзены момант?

— Хачу стаць урачом.

— Што пажадаеце сваім сучаснікам?

— Больш, напэўна, марыць і ісці да сваіх мар, да сваіх мэтаў.

Фота аўтара